Di tích lịch sử - Đình Phú Cường

Đình Phú Cường (còn gọi là đình Bà Lụa) hiện tọa lạc ở phường Phú Thọ, thành phốThủ Dầu Một, được xây dựng khoảng nửa thế kỷ XIX (trước năm 1861) nằm bên rạch Bà Lụa. Vì vậy, nhân dân ở đây thường gọi là đình Bà Lụa, thờ Thành Hoàng thôn Phú Cường.

Tổng diện tích đình là 7656.26m², nổi tiếng vì quy mô kiến trúc độc đáo và hoành tráng cùng với những trang trí thờ phụng nổi tiếng hơn những ngôi đình khác. Chính vì vậy, mà nhà cầm quyền Pháp đã cho lập mô hình và đem triển lãm ở Hội chợ Marseille vào năm 1921. Thế nhưng, rất tiếc ngôi đình nguyên thuỷ ấy đã bị chiến tranh phá huỷ. Đình đã trải qua nhiều lần trùng tu, những di tích cũ không còn mấy.

< Đình Bà Lụa (còn gọi là đình Phú Cường) thời Pháp thuộc.

Về vị trí ngôi đình: theo lời một số cụ phụ lão cho rằng nguyên ngôi đình Phú Cường nguyên toạ lạc trên đồi Phú Cường (tức nơi có trụ sở của UBND tỉnh hiện nay), đến khi người Pháp chiếm Thủ Dầu Một, ngôi đình bị huỷ hoại, dân chúng mới chung sức cất ngôi đình nơi vị trí hiện nay. Tuy nhiên, theo các tài liệu như địa phương chí Bình Dương (năm 1975), lịch sử văn hoá và cách mạng Phú Cường (năm 1990) đều căn cứ cuốn hồi ký của Grammont, một sĩ quan Pháp có mặt trong cuộc xâm chiếm Thủ Dầu Một vào 1861 thì ngôi đình Phú Cường đã có mặt trước đó ở vị trí như ta thấy hiện nay.

Kiến trúc và bố cục của đình hiện tại: Ngôi chánh điện của đình dựng trên một nền cao, kiến trúc theo kiểu truyền thống là có ba gian nhà liền mái theo kiểu chữ tam, kèo, cột, xuyên, trính đều đúc ximent, trên lợp ngói móc, còn gọi là ngói vảy.

Gian trong cùng của chánh điện gọi là chánh tẩm hay hậu cung, nơi được xây trên một nền cao hơn hai gian kia. Ơ giữa gian chánh tẩm thờ vị chánh thần, tức thần Thành Hoàng.

Vị thần ở đây không có tượng, chỉ có một chữ Thần trên bức thờ, có long vị chạm trổ, trên long vị đề: “Cung Thỉnh Phú Cường Thành Hoàng Linh Thần, Sắc Gia Tặng Bảo An Chánh Trực Chi Vị”. Bên cạnh long vị này là bài vị đề: “Linh Quang Chủ Chiếu Bổ Mạng Nguyên Thần Tinh Quân Tọa Vị”, trong ấy còn có ghi tên các vì sao, lục giác…
Các tự khí còn có: áo, mão, và ngựa. Hai bên án thờ còn có hai giá lỗ bộ, mỗi giá cắm năm món binh khí cổ: kích, chùy, xà mâu, búa, siêu. Hai đôi hạc đứng trên lưng rùa, cùng với một đôi tàng màu vàng.

Hai bên thờ thành hoàng là khám thờ tả bang, hữu bang (tức những vị phò tá chánh thần và có đủ áo, mão, hia, ngựa). Đối diện với bàn thờ thần là hương áng, nơi đây có một bàn gỗ (bức hương áng tiền). Do tập thể những người chủ xe đò, xe vận tải phụng cúng vào năm Nhâm Thân (1932). Ơ gian chánh còn có những tấm hoành, những câu đối tạo sự trang nghiêm cho nơi thờ thần. Trong đó, đáng chú ý là một tấm thủ quyển thếp vàng, trên đề: “Trư trường lưu tự điển” (nghi thờ tự dài lâu), một tấm hoành ghi ngày tháng khánh thành đình như đã nói trên và cặp đối đáng chú ý là cặp đối ca ngợi công đức của vị thần:

Thánh đức quang huy vận tải anh linh bảo an chánh trực
Thần ân chiếu diệu thiên thu hiển hách hữu thiện đôn ngưng.
Tạm dịch:
Anh linh của đức thánh rạng rõ muôn năm giữ yên sự ngay chính.
Ơn thần to lớn soi thấu ngàn thu chở che điều lành, làm dày những thành quả.)

Gian giữa là gian tiền tế, từ nơi đây các lễ sinh dâng lễ vật lên cúng thần, nơi đây còn là nơi vị đọc chúc sẽ đọc văn tế trong dịp tế lễ thần… gian tiền tế có một món tự khí đáng chú ý, đó là cập đài (hộp đựng trầu cau) bằng gỗ chạm hình tứ linh do ông phó tổng tổng Bình Điền cúng vào năm Giáp Thìn (1904), đây là món tự khí có lẽ cổ nhất còn lại trong đình chăng?

Gian ngoài cùng gọi là hội đồng ngoại có am thờ tiền hiền, hậu hiền, tức những vị có công với địa phương hoặc với ngôi đình. Ơ đây còn bốn hương áng khác có giá chuông, trống, mõ.
Hai bên chánh điện có đông lang dành cho bá tánh nam nữ hội họp và những nhà kho. Trước sân đình là bình phong long hổ, bàn thờ thần nông. Hai bên  tờ tả hộ vệ, hữu hộ vệ.
Đình Phú Cường đựơc công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp Tỉnh ngày 02/6/2004, với tổng diện tích là 7656.26m2.

Theo SVHTTDL tỉnh Bình Dương
Du lịch, GO!